ข้อผิดพลาดในการดูแลผู้ป่วยใส่ท่อระบายทรวงอก

ผู้ป่วยชายชาวต่างชาติอายุ 53 ปี โดยสารรถกะบะเที่ยวช่วงเทศกาลปีใหม่ รถกะบะเกิดอุบัติเหตุพลิกคว่ำ ถูกนำส่งโรงพยาบาลชุมชน ระดับความรู้สึกตัวไม่ดี เรียกไม่ลืมตา ไม่พูด ยังตอบสนองต่อการกระตุ้นให้เจ็บปวดโดยยกมือมายังตำแหน่งที่เจ็บได้ แพทย์ได้ใส่ท่อช่วยหายใจให้ ตรวจเสียงการหายใจลดลงที่ทรวงอกด้านขวา ร่วมกับคลำพบลมอยู่ใต้ชั้นผิวหนัง กระจายเป็นบริเวณกว้าง จึงใส่ท่อระบายทรวงอก ได้ลมและเลือดออกมาเต็มขวด มีการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำส่วนปลาย สวนท่อทางเดินปัสสาวะ ใส่ไม้ดามบริเวณต้นแขนขวา พร้อมทั้งติดต่อส่งตัวผู้บาดเจ็บมารับการรักษาต่อที่โรงพยาบาลจังหวัด เมื่อมาถึงห้องฉุกเฉินตรวจพบว่ามีภาวะลมใต้ชั้นผิวหนังกระจายออกเป็นบริเวณกว้างขึ้นถึงบริเวณคอทั้งสองข้าง และหน้าอกทั้งสองข้าง แพทย์ใช้ทุนส่งตรวจเอ็กซเรย์ทรวงอกพบว่าท่อระบายทรวงอกอยู่ในตำแหน่งที่ดี แต่มีลมใต้ชั้นผิวหนัง( subcutaneous emphysema) ทั่วร่างกายทั้งสองข้าง ต่อมาผู้ป่วยเริ่มมีอาการหายใจเหนื่อยมากขึ้น พยาบาลสังเกตว่าภาวะลมใต้ชั้นผิวหนังกระจายมากขึ้นกว่าเดิมมาก จึงรายงานแพทย์เวรทราบ ท่านคิดว่าเกิดอะไรขึ้นกับผู้ป่วย

ผู้ป่วยรายนี้ตรวจสอบแล้วท่อระบายทรวงอกอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม เอ็กซเรย์ทรวงอกก็ไม่พบภาวะลมและ/หรือเลือดคั่งในทรวงอกอีกข้าง แต่พบว่าท่อระบายทรวงอกได้ถูกต่อลงระบบขวดแก้วแบบมีแท่งแก้วจุ่มใต้น้ำเพียงขวดเดียว ซึ่งปกติแท่งแก้วควรอยู่ใต้น้ำประมาณ 2 เซนติเมตร แต่ตอนนี้เต็มไปด้วยเลือดที่ออกมา ทำให้แท่งแก้วจุ่มอยู่ใต้ระดับน้ำเกือบ 10 เซนติเมตร จึงเกิดแรงต้านการระบายที่สูงขึ้น ประกอบกับการที่ผู้ป่วยได้รับแรงดันบวกจากเครื่องช่วยหายใจ ก็จะทำให้ปริมาณลมที่รั่วออกมาเร็วขึ้น ไม่สามารถระบายออกทางท่อระบายทรวงอกได้ทัน จึงเซาะออกไปใต้ชั้นผิวหนัง ทำให้ผู้ป่วยพองลมทั้งตัว โชคดีที่ผู้ป่วยไม่ทันเกิดภาวะลมอัดแน่นในโพรงเยื่อหุ้มปอดซึ่งจะทำให้เสียชีวิตได้ภายในระยะเวลาอันสั้น

ข้อเสนอแนะ ในผู้บาดเจ็บทรวงอกที่ได้รับการใส่ท่อระบายทรวงอก และจำเป็นต้องเคลื่อนย้ายผู้ป่วย สามารถนำเอาถุงเก็บปัสสาวะที่มีรูเปิดระบายด้านบนมาใช้แทน ระบบขวดแก้วแบบมีแท่งแก้วจุ่มใต้น้ำได้ โดยเปิดท่อระบายไว้เพื่อให้ลมสามารถระบายออกได้ ถ้าไม่มีถุงเก็บปัสสาวะรุ่นที่รูเปิดอยู่ด้านบน อาจใช้รุ่นที่มีรูเปิดด้านล่าง แต่ใช้ที่เจาะรูกระดาษเจาะรูที่มุมทั้งสองข้างของถุงเก็บปัสสาวะก็ได้เพื่อให้สามารถระบายลมออกได้